DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

DO INDYWIDUALNYCH POTRZEB I PREDYSPOZYCJI UCZNIÓW

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 10 W GŁOGOWIE

I.  Dostosowania dla ucznia niesłyszącego lub słabosłyszącego

•        posadzenie ucznia w takim miejscu, które zapewni dobry odbiór informacji zapisanych na tablicy, jak również korzystanie z pomocy innych uczniów (niekoniecznie pierwsza ławka);

•        stworzenie optymalnych warunków odbioru mowy w klasie szkolnej; zwrócenie się twarzą w jego stronę;

•        mówienie do ucznia w sposób wyraźny, używanie normalnego głosu i intonacji; unikanie gwałtownych ruchów;

•        zadbanie o spokój i ciszę w klasie; eliminowanie zbędnego hałasu;

•        w czasie lekcji wskazane jest używanie, jak najczęściej, pomocy wizualnych                 i dźwiękowych;

•        stopniowanie trudności i wydłużanie czasu pracy;

•        podczas zapoznawania ucznia z nowym materiałem należy stosować pomoce pozwalające na odbiór treści jak największą liczbą kanałów percepcyjnych (wzrokowy, słuchowy, kinestetyczny, kinetyczny);

•        przy ocenie prac pisemnych nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu;

•        szczególnie doceniać aktywność ucznia, jego wkład pracy, a także stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność);

•        wykorzystywanie nagrań o wysokiej jakości dźwięku.

II. Dostosowania dla ucznia słabowidzącego

•        zapewnienie miejsca w pierwszej ławce, tak aby tablica była na wprost;

•        umożliwiające dogodny dostęp do tablicy (możliwość łatwego podejścia, gdy  uczeń nie rozpoznaje pisma ze swojego miejsca); 

•        ograniczanie wszelkich powierzchni o niepożądanym odblasku;

•        unikanie podczas zapisów na tablicy innych kolorów kredy niż biały i żółty- utrzymanie kontrastu również przy użyciu tablicy interaktywnej; 

•        przy demonstracji map, plansz i tablic z rysunkami, diagramami, schematami zwracać uwagę na kontrast, czytelność, wielkość;

•        odwoływanie się do częstego zadawania pytań "co widzisz?", w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych;

•        zadbanie o odpowiednią jakość powielonych materiałów (odpowiedni kontrast, wyczernienie liter);.

•        udostępnianie tekstów (np. testów sprawdzających wiedzę) w wersji powiększonej i/lub z pomocą wklejek, teksów do uzupełnienia, testów interaktywnych;

•        podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z odpowiedniej odległości; 

•        umożliwienie dziecku korzystania z audiobooków;

•        w geometrii, technice, wprowadzanie uproszczonych konstrukcji z ograniczoną do koniecznych liczbą linii pomocniczych;

•        korzystanie z map, pomocy  o mniejszej ilości szczegółów;  dobór odpowiednich form, metod i środków dydaktycznych;

III. Dostosowania dla ucznia ze spektrum Autyzmu, w tym z zespołem Aspergera

•        nawiązanie dobrego kontaktu emocjonalnego z dzieckiem, okazywanie akceptacji, życzliwości;

•        formułowanie krótkich, prostych poleceń;

•        zapewnienie poczucia stałości i bezpieczeństwa, np. poprzez zachowanie stałości norm, zasad, porządku dnia (stosowanie planu dnia, zajęć, aktywności, uprzedzanie o zmianach), stałej organizacji przestrzeni (oznakowanie kolorami lub wyrazistymi symbolami miejsc w przestrzeni, pomieszczeń, oznaczenie miejsca do zabawy i nauki);

•        w związku z trudnościami w generalizowaniu i uogólnianiu – unikanie metafor, skrótów myślowych, dokładne i precyzyjne formułowanie oczekiwań  i ocen;

•        zwracanie uwagi na potrzebę dodatkowego objaśniania pojęć, zjawisk, zwrotów potocznych, przysłów i upewnianie się, czy uczeń dobrze zrozumiał ich znaczenie;

•        ćwiczenie umiejętności rozumienia tekstu czytanego;

•        wydłużenie czasu pracy;

•        powtarzanie poleceń/zapisywanie na tablicy (lub w zeszycie); 

•        zapewnienie miejsca w klasie, które umożliwi monitorowanie i wspieranie w wykonywaniu poleceń nauczyciela;

•        dbanie o atmosferę spokojnej pracy; 

•        korygowanie niewłaściwych społecznie i kulturowo zachowań poprzez wprowadzenie jasnych zasad; 

•        dbanie o integrację ucznia z grupą rówieśniczą, angażowanie w wydarzenia klasowe i szkolne, unikanie jakichkolwiek form izolowania ucznia od innych, zachęcanie do podejmowania pracy w grupie;

•        dzielenie zadań złożonych na etapy, aby uczeń mógł samodzielnie, z sukcesem zakończyć zadanie;

•        uwzględnianie, że uczeń z zespołem Aspergera ma ograniczoną podzielność uwagi – formułowanie jednego zadania do wykonania;

•        stosowanie pozytywnych wzmocnień za każdą prawidłowo wykonaną część zadania.

IV.  Dostosowania dla ucznia niesłyszącego lub słabosłyszącego

•        posadzenie ucznia w takim miejscu, które zapewni dobry odbiór informacji zapisanych na tablicy, jak również korzystanie z pomocy innych uczniów (niekoniecznie pierwsza ławka);

•        stworzenie optymalnych warunków odbioru mowy w klasie szkolnej; zwrócenie się twarzą w jego stronę;

•        mówienie do ucznia w sposób wyraźny, używanie normalnego głosu i intonacji; unikanie gwałtownych ruchów;

•        zadbanie o spokój i ciszę w klasie; eliminowanie zbędnego hałasu;

•        w czasie lekcji wskazane jest używanie, jak najczęściej, pomocy wizualnych i tablicy – zapisywanie nowych pojęć, dat;

•        wyjaśnianie pojęć nieznanych, abstrakcyjnych, w miarę możliwości wyjaśnianie ich synonimami;

•        stopniowanie trudności i wydłużanie czasu pracy;

•        pomoc w analizie treści tekstów, ukierunkowana praca z tekstem (zwrócenie uwagi na związki przyczynowo – skutkowe i czasowo – przestrzenne);

•        pomoc w dokonywaniu interpretacji treści;

•        pomoc w formułowaniu odpowiedzi, przygotowanie planu wypowiedzi ułożonego w formie pytań;

•        pomoc uczniowi w dokonywaniu selekcji materiału – wskazanie informacji istotnych z punktu widzenia zrozumienia i opanowania materiału;

•        sprawdzanie wiadomości częściej i z mniejszych partii materiału;

•        powtarzanie kluczowych informacji z lekcji;

•        podczas zapoznawania ucznia z nowym materiałem należy stosować pomoce pozwalające na odbiór treści jak największą liczbą kanałów percepcyjnych (wzrokowy, słuchowy, kinestetyczny, kinetyczny);

•        konieczne jest aktywizowanie ucznia do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań;

•        przy ocenie prac pisemnych nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu;

•        szczególnie doceniać aktywność ucznia, jego wkład pracy, a także stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność);

•        w miarę możliwości nie stosować pisania ze słuchu, ewentualnie pisanie tylko wyrazów lub zdań, w oparciu o utrwalone wcześniej słownictwo.

V. Dostosowania dla ucznia słabowidzącego

•        właściwe umiejscowienie dziecka w klasie; 

•        umożliwiające dogodny dostęp do tablicy (możliwość łatwego podejścia, gdy  uczeń nie rozpoznaje pisma ze swojego miejsca); 

•        ograniczanie wszelkich powierzchni o niepożądanym odblasku;

•        unikanie podczas zapisów na tablicy innych kolorów kredy niż biały i żółty- utrzymanie kontrastu również przy użyciu tablicy interaktywnej; 

•        przy demonstracji map, plansz i tablic z rysunkami, diagramami, schematami zwracać uwagę na kontrast, czytelność, wielkość;

•        wspomagać się pomocami interaktywnymi oraz TIK;

•        ograniczenie wymagań w zakresie kaligraficznym;

•        odwoływanie się do częstego zadawania pytań "co widzisz?", w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych;

•        słowne objaśnianie wszystkiego, co ma zrobić uczeń, aby w pełni mógł uczestniczyć w zajęciach;

•        udostępnianie tekstów (np. testów sprawdzających wiedzę) w wersji powiększonej i/lub z pomocą wklejek, teksów do uzupełnienia, testów interaktywnych;

•        podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z odpowiedniej odległości; 

•        monitorowanie zużycia energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową (wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań)- szybka męczliwość;

•        umożliwienie dziecku korzystania z audiobooków, podcastów; 

•        w geometrii, technice, wprowadzanie uproszczonych konstrukcji z ograniczoną do koniecznych liczbą linii pomocniczych;

•        dodatkowe omawianie i objaśnianie zadań z treścią, którym dla lepszego zrozumienia towarzyszą odpowiednie rysunki czy ilustracje;

•        korzystanie z map, pomocy  o mniejszej ilości szczegółów;  dobór odpowiednich form, metod i środków dydaktycznych;   uczestnictwo w zajęciach wspomagających.

VI. Dostosowania dla ucznia ze spektrum Autyzmu, w tym z zespołem Aspergera

•        dostosowanie wymagań do możliwości percepcyjnych ucznia;

•        formułowanie krótkich, prostych poleceń;

•        w związku z trudnościami w generalizowaniu i uogólnianiu – unikanie metafor, skrótów myślowych, dokładne i precyzyjne formułowanie oczekiwań         i ocen;

•        zwracanie uwagi na potrzebę dodatkowego objaśniania pojęć, zjawisk, zwrotów potocznych, przysłów i upewnianie się, czy uczeń dobrze zrozumiał ich znaczenie;

•        ćwiczenie umiejętności rozumienia tekstu czytanego;

•        pomoc w dokonywaniu selekcji materiału; 

•        wydłużenie czasu pracy;

•        powtarzanie poleceń/zapisywanie na tablicy (lub w zeszycie); 

•        zapewnienie miejsca w klasie, które umożliwi monitorowanie i wspieranie w wykonywaniu poleceń nauczyciela;

•        dbanie o atmosferę spokojnej pracy; 

•        korygowanie niewłaściwych społecznie i kulturowo zachowań poprzez wprowadzenie jasnych zasad; 

•        dbanie o integrację ucznia z grupą rówieśniczą, angażowanie w wydarzenia klasowe i szkolne, unikanie jakichkolwiek form izolowania ucznia od innych, zachęcanie do podejmowania pracy w grupie;

•        ocenianie prac ucznia zgodnie z zaleceniami poradni psychologiczno – pedagogicznej (dostosowanie kryteriów w związku ze stwierdzoną dysleksją i dysgrafią);

•        uwzględnianie, że uczeń z zespołem Aspergera ma ograniczoną podzielność uwagi – formułowanie jednego zadania do wykonania;

•        stosowanie pozytywnych wzmocnień i zachęt.

VII. Dostosowania dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego / opinię o zindywidualizowanej ścieżce kształcenia

•        pomoc w wyrównywaniu zaległości w nauce, wynikających z absencji chorobowej – w formie pomocy koleżeńskiej lub zajęć dydaktyczno – wyrównawczych;

•        aktywizowanie klasy do pomocy uczniowi; 

•        uwzględnianie w procesie dydaktycznym zmiennego samopoczucia i sprawności psychofizycznej ucznia;

•        stosowanie wzmocnień pozytywnych (pochwały, nagradzania);

•        stwarzanie atmosfery akceptacji i życzliwości;

•        wspieranie i umożliwianie uczniowi nawiązywania kontaktów społecznych;

•        uwrażliwienie uczniów zdrowych na potrzeby i przeżycia ucznia chorego;

•        przy ocenianiu należy oddzielać te obszary i umiejętności, w których mogą występować zaburzenia spowodowane ubocznym działaniem leków;

•        w okresie zaostrzenia choroby nie obciążać ucznia dodatkowymi stresami (testami, klasówkami), zmniejszać stopień trudności zadań; wiadomości sprawdzać raczej w okresach poprawy stanu zdrowia i samopoczucia.

VIII. Dostosowania dla ucznia posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się (dysgrafia, dysortografia, dysleksja, dyskalkulia)

Dyskalkulia

objąć dziecko indywidualnymi zajęciami z matematyki w celu ugruntowania podstawowej wiedzy oraz udzielania pomocy w przyswajaniu bieżącego materiału programowego;

•        włączyć do specjalistycznych zajęć terapeutycznych ukierunkowanych na podnoszenie kompetencji w zakresie rozumowania matematycznego;

•        wydłużać czas pisania sprawdzianów i testów, indywidualizować wymagania(stopień trudności zleconego materiału, sposób egzekwowania wiedzy, ocenianie)w zależności od aktualnych możliwości;

•        oceniać przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia;

•        udostępnić możliwość korzystania kalkulatora także na sprawdzianach;

•        stosować jasny, prosty, niekoniecznie matematyczny język formalny;

•        unikać krytyki na forum klasy, bazować na mocnych stronach.

Dysgrafia

•        włączyć do specjalistycznych zajęć terapeutycznych ukierunkowanych na podnoszenie kompetencji w zakresie pisania, jak i do przedmiotowego zespołu dydaktyczno-wyrównawczego z edukacji polonistycznej;

•        indywidualizować formy i metody pracy stosowanie do potrzeb możliwości dziecka – w miarę możliwości wydłużać czas wykonywania testów ze względu na wolniejsze tempo pisania, indywidualizować wymagania ( stopień trudności zleconego materiału, sposób egzekwowania wiedzy np. w formie ustnej, ocenianie odpytywanie na forum klasy);

•        rozwijać umiejętność autokorekty swoich prac pisemnych, aby zminimalizować błędy wynikające z nieuwagi;

•        usprawniać grafomotorykę w aspekcie organizacji czynności ruchowych, kształtowania prawidłowych nawyków związanych z regulacją napięcia mięśniowego, kierunkami kreślenia, precyzją czynności.

Dysortografia

•        indywidualizować podejście dydaktyczne, wydłużać w miarę możliwości czas do pisania testów ze względu na wolniejsze tempo czytania – indywidualizować wymagania stopnia trudności zleconego materiału, sposób egzekwowania wiedzy np. w formie ustnej, ocenianie, nie odpytywanie na forum klasy;

•        włączyć do specjalistycznych zajęć terapeutycznych ukierunkowanych na podnoszenie kompetencji w zakresie pisania oraz czytania, a w razie potrzeby także do przedmiotowego zespołu dydaktyczno – wyrównawczego z j, polskiego;

•        nauka poprawnego pisania poprzez dokonywanie analizy wzrokowo-słuchowo-ortograficznej wyrazów, wdrażać do pracy ze słownikiem ortograficznym;

•        rozwijać umiejętności autokorekty swoich prac pisemnych, aby zminimalizować błędy wynikające z nieuwagi;

•        dzielić zadania na mniejsze i wymaganie ich finalizowania, mobilizować do krótkotrwałego, intensywnego wysiłku.

IX. Dostosowania dla ucznia z chorobą przewlekłą

•        pomoc w pokonywaniu trudności, uczenie nowych umiejętności;

•        zapewnienie poczucia bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego;

•        budowanie dobrego klimatu i przyjaznych relacji klasowych;

•        przygotowanie uczniów zdrowych na spotkanie chorego kolegi;

•        traktowanie chorego dziecka jako pełnoprawnego członka klasy;

•        uwrażliwianie dzieci zdrowych na potrzeby i przeżycia dziecka chorego; 

•        uwrażliwianie dziecka chorego na potrzeby i przeżycia innych uczniów;

•        motywowanie do kontaktów i współdziałania z innymi; 

•        rozwijanie zainteresowań, samodzielności;

•        dostarczanie wielu możliwości do działania i osiągania sukcesów;

•        motywowanie do aktywności;

•        umożliwienie korzystania przez ucznia na lekcji ze sprzętu medycznego i leków zgodnie z zaleceniem lekarza; 

•        dostosowanie miejsca pracy ucznia zgodnie z wymogami lekarza (blisko drzwi lub nauczyciela);

•        w przypadku dłuższej nieobecności umożliwienie zaliczenia materiału w dodatkowych terminach;

•        stosowanie metod uspołeczniania (informacje o danej chorobie);

•        unikanie gwałtownych zmian w codziennych czynnościach;

•        uwzględnianie w procesie dydaktycznym zmiennego samopoczucia i sprawności psychofizycznej ucznia;

•        pomoc w wyrównywaniu zaległości w nauce, wynikających z absencji chorobowej –
w formie pomocy koleżeńskiej lub zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;  uwrażliwienie uczniów zdrowych na potrzeby i przeżycia ucznia chorego;

•        przy ocenianiu należy oddzielać te obszary i umiejętności, w których mogą występować zaburzenia spowodowane ubocznym działaniem leków;

•        w okresie zaostrzenia choroby nie obciążać ucznia dodatkowymi stresami (testami, klasówkami), zmniejszać stopień trudności zadań; wiadomości sprawdzać raczej
w okresach poprawy stanu zdrowia i samopoczucia; 

•        stosowanie wzmocnień pozytywnych;

•        częste odwoływanie się do sytuacji z życia codziennego i do konkretów;

•        wzmacnianie poczucia własnej wartości;

•        w czasie lekcji upewnianie się, czy uczeń właściwie zrozumiał treść zadań i poleceń;

•        ukierunkowywanie na właściwą odpowiedź poprzez zadawanie pytań pomocniczych, naprowadzanie na prawidłowe rozwiązanie;

•        bazowanie na przykładach z życia codziennego;

•        częste utrwalanie zdobytej wiedzy i umiejętności;

•        ocenianie za wkład pracy w wykonanie zadania;

•        częste chwalenie ucznia indywidualnie i na forum klasy;

•        upewnianie się, czy uczeń dokończył rozpoczęte na lekcji zadanie, zanotował zadanie domowe (do czasu wypracowania u niego takiego nawyku).

X. Dostosowania dla ucznia cudzoziemca

•        umożliwienie korzystania podczas lekcji ze słownika dwujęzycznego;

•        stosowanie języka instrukcji w komunikacji z uczniem cudzoziemcem (krótkie polecenia, np. ułóż, narysuj);

•        formułowanie pytań skierowanych w sposób jasny, krótki oraz dostosowany do poziomu znajomości języka polskiego;

•        udzielanie informacji zwrotnej podczas lekcji;

•        stosowanie bogatego materiału ikonograficznego (zdjęcia, mapy, wykresy, schematy) przy wyjaśnianiu zagadnień tematycznych;

•        rozwijanie i doskonalenie sprawności mówienia i pisania; 

•        monitorowanie pracy ucznia i jego postępów;

•        włączanie ucznia cudzoziemca w pracę zespołową i dostosowywanie instrukcji do jego językowych umiejętności;

•        akceptowanie każdej formy wypowiedzi świadczącej o zrozumieniu zagadnienia (nawet jednorazową czy błędną gramatycznie);

•        gramatykę należy traktować w sposób funkcjonalny;

•        w ocenianiu wypowiedzi pisemnych zwrócić uwagę na komunikatywność; prace domowe należy dostosować do możliwości językowych ucznia cudzoziemca;

•        stosować wydłużenie czasu na sprawdzianach.

XI. Dostosowania dla ucznia szczególnie uzdolnionego

•        powierzanie odpowiedzialnych ról na forum klasy i szkoły;

•        przygotowywanie dodatkowych, bardziej złożonych, twórczych zadań i ćwiczeń;

•        tworzenie takich sytuacji dydaktycznych, które będą dla ucznia wyzwaniem i źródłem satysfakcji;

•        zachęcanie do udziału w konkursach przedmiotowych, olimpiadach, turniejach itp.;

•        popularyzowanie osiągnięć pracy ucznia (fotografowanie, opisywanie, archiwizacja, opowiadanie o swojej pasji innym);

•        poszerzanie i wzbogacanie wiedzy, stawianie innych celów i zadań;

•        motywowanie i wspieranie rozwoju emocjonalno–społecznego;

•        poważne i życzliwe traktowanie pomysłów i prac ucznia;

•        organizowanie konsultacji i zapraszanie na zajęcia ekspertów spoza szkoły, np. pracowników uczelni wyższych, specjalistów, instruktorów;

•        wskazywanie kierunków rozwoju, podjęcie współpracy z rodzicami oraz z innymi instytucjami działającymi na rzecz dzieci zdolnych;

•        stymulowanie samokształcenia, inspirowanie do pracy własnej, np. czytania literatury obcojęzycznej, udziału w projektach i pracach badawczych;

•        wyznaczanie konkretnych partii materiału do pracy w domu;

•        akceptowanie własnych strategii rozwiązywania problemów matematycznych;

•        urozmaicanie sytuacji zadaniowych;

•        zadawanie dodatkowych zadań podczas prac klasowych i domowych, przy zachowaniu zdrowego rozsądku;

•        pozwalanie na korygowanie błędów kolegów (szukanie błędów  w rozumowaniu);

•        zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji wypowiedzi;

•        stworzenie okazji do swobodnego wyboru zadań trudniejszych, swobodnej decyzji w podejmowaniu dodatkowych zadań;

•        zachęcanie do czytania fachowych czasopism;

•        zachęcanie do przygotowania referatów i wygłaszania ich na forum klasy.

XII. Dostosowania dla ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym

•        wyznaczanie większej ilości czasu na zadania wymagające czytania, pisania;

•        dzielenie materiału do nauki na mniejsze części;

•        pozytywne motywowanie do pracy nad przezwyciężaniem istniejących trudności, itp.;

•        stopniowanie sytuacji zadaniowych, tak by uczeń mógł odnieść sukces;

•        wspieranie i naprowadzanie podczas rozwiązywania zadań matematycznych;

•        częste odwoływanie się do sytuacji z życia codziennego i do konkretów;

•        częste powtarzanie nowych treści;

•        pomaganie w selekcji materiału do nauki;

•        wyznaczanie konkretnych partii materiału do nauki w domu;

•        wzmacnianie poczucia własnej wartości, itp.;

•        wydawanie krótkich poleceń;

•        częste chwalenie ucznia indywidualnie i na forum klasy;

•        stosowanie zasad z dzieckiem nadpobudliwym z deficytami uwagi, ze szczególnym uwzględnieniem  znacznej podatności na zmęczenie umysłowe i labilność uwagi;

•        pomoc w śledzeniu toku lekcji przy zastosowaniu haseł przypominających o konieczności skupienia się i podkreślaniu tego co ważne, włączanie dziecka
w dyskusje, w pracę na forum klasy;

•        w przypadku oporu reagowanie spokojem i minimalizowanie uwagi na niewłaściwe zachowania, okazanie zrozumienia dla doświadczanych przez dziecko trudności,(pozwolić na opanowanie emocji, ukierunkować na skuteczne działanie wskazać sposób na rozwiązanie problemu;

•        w sytuacji wybuchu emocjonalnego przede wszystkim zapewnienie możliwości  uspokojenia, wyciszenia pobudzenia w układzie nerwowym, następnie wprowadzenie adekwatnych strategii wychowawczych, omówienie przyczyn i sposobu rozwiązania zaistniałego zachowania, sytuacji;

       XIII. Dostosowania dla ucznia z afazją

•        uprzedzenie, że będzie odpowiadał na forum, wydłużanie czasu wypowiedzi, możliwość odpowiedzi nie na forum klasy;

•        niezwracanie uwagi na błędy artykulacyjne i  gramatyczne, w razie trudności rezygnacja z odpowiedzi ustnych na rzecz pisemnych; 

•        zapewnić miejsce w pobliżu nauczyciela, co da możliwość kontroli działań ucznia i udzielanie mu stosownego wsparcia w razie potrzeby;

•        kierować komunikaty bezpośrednio do ucznia po skupieniu jego uwagi oraz nawiązaniu kontaktu wzrokowego;

•        pomagać w odczytywaniu podczas lekcji poleceń i instrukcji;

•        dzielenie materiału na mniejsze części;

•        stosowanie dodatkowych środków dydaktycznych np. ilustracje, mapy, wykresy;

•        zachęcanie i motywowanie do udziału w dyskusjach klasowych, w sposób delikatnie wymuszający;

•        poddanie ocenie treści a nie formy pracy ucznia;

•        stosowanie pozytywnych wzmocnień;

•        formułowanie krótkich, prostych i klarownych poleceń z możliwością ich powtórnego wyjaśnienia w sposób zrozumiały dla ucznia;

•        w przypadku nie w pełni czytelnej wypowiedzi tematycznej lub spontanicznej unikać jej przerywania, poprawiania błędów gramatycznych czy artykulacyjnych by nie utrwalać postawy unikającej mówienia, nie powodować logofobii – lęku przed mówieniem;

•        unikanie trudnych, abstrakcyjnych pojęć stosować zasady poglądowości, posiłkować się obrazem, pokazem, konkretem, przykładem z życia;

•         zadawanie pytań pomocniczych;

•        wydłużenie czasu na przeczytanie lektury, naukę wiersza, rozwiązania zadania- monitorowanie toku myślenia;

•        wykorzystywanie dodatkowych form przekazu np. film, audiobook;

•        szczegółowe objaśnianie zadań domowych;

•        dopilnowanie, aby uczeń zapisał najważniejsze pojęcia, wnioski, zadanie domowe;

•        podkreślanie najważniejszych wiadomości, które uczeń ma przyswoić;

•        ograniczenie ilości terminów, wydarzeń, dat, nazwisk, które uczeń ma znać;

•        dostosowanie tempa pracy do możliwości ucznia;

•        uczenie pisania wypracowań wg szczegółowych podpunktów;

•        ograniczenie ilości zadań domowych lub wydłużenie czasu na ich przygotowanie;

•        utrwalanie i wielokrotne stosowanie zdobytych przez ucznia umiejętności werbalnych w sytuacjach komunikacyjnych, realnych i aranżowanych;  

•        utrwalanie zdobytych wiadomości w mniejszych partiach materiału;

•        dostosowanie sprawdzania wiedzy ucznia;

•        w czasie lekcji bazować na sferach o wyższym poziomie rozwoju, angażując jednocześnie funkcje słabiej rozwijające się;

•        w sytuacjach zmęczenia organizować krótkie przerwy;

•        zlecać drobne zadania na rzecz klasy w celu zagospodarowania energii chłopca;

•        stosować stałe, powtarzalne reguły i zasady;

•        uczyć odpowiedzialności za wykonaną pracę przez wykształcenie nawyku jej poprawiania i kontrolowania zanim odda ją do sprawdzenia;

•        wzmacniać u ucznia rozpoznawanie i wyrażanie emocji, w sposób akceptowany społecznie.

XIV. Dostosowania dla ucznia z zaburzeniami komunikacji językowej

•        przekazywanie wiedzy za pomocą kilku kanałów (np. słuchowego i wzrokowego);

•        pozytywne motywowanie do pracy nad przezwyciężaniem istniejących trudności, itp.;

•        stosowanie wzmocnień pozytywnych;

•        zapewnienie w klasie atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji;

•        na językach obcych wydłużanie czasu na opanowanie nowych słówek i struktur gramatycznych;

•        naprowadzanie podczas czytania i pisania;

•        częste odwoływanie się do sytuacji z życia codziennego i do konkretów;

•        korzystanie z gotowych pomocy dydaktycznych;

•        wzmacnianie poczucia własnej wartości, itp.;

•        wydawanie krótkich poleceń;

•        wykorzystywanie programów multimedialnych i komputerów do ćwiczeń praktycznych;

•        w czasie lekcji upewnianie się czy uczeń właściwie zrozumiał treść zadań i poleceń;

•        ukierunkowywanie na właściwą odpowiedź poprzez zadawanie pytań pomocniczych, naprowadzanie na prawidłowe rozwiązanie; 

•        ocenianie za wkład pracy w wykonanie zadania, chęci;

•        częste chwalenie ucznia indywidualnie i na forum klasy.

XV. Dostosowania dla ucznia z trudnościami wynikającymi z sytuacji kryzysowej lub traumatycznej

•        stopniowanie trudności sytuacji zadaniowych, tak by uczeń mógł odnieść sukces;

•        dzielenie materiału na mniejsze części;

•        stosowanie polisensorycznych metod nauczania;

•        stosowanie wzmocnień pozytywnych;

•        pozwalanie na pracę we własnym tempie, dyskretnie ją monitorując;

•        okresowe wydłużanie czasu potrzebnego na pisanie sprawdzianów i kartkówek;

•        indywidualizowanie pracy lekcyjnej;

•        zapewnienie w klasie atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji;

•        korzystanie z gotowych pomocy dydaktycznych;

•        wspieranie w sytuacjach trudności z koncentracją uwagi;

•        wydawanie krótkich poleceń;

•        zadawanie pytań pomocniczych;

•        urozmaicać sytuacje zadaniowe, dzielić materiał na mniejsze części, stopniować poziom trudności;

•        udzielanie pomocy w selekcji materiału do nauki;

•        dzielenie materiału do opanowania na mniejsze części;

•        nie zadawanie uczniowi dużych fragmentów tekstów do czytania i opracowania, a jedynie wyznaczanie pewnych ich fragmentów;

•        w czasie lekcji upewnianie się czy uczeń właściwie zrozumiał treść zadań i poleceń;

•        upewnianie się czy uczeń dokończył rozpoczęte na lekcji zadanie, zanotował zadanie domowe (do czasu wypracowania u niego takiego nawyku);

•        w przypadku konieczności sporządzania dłuższych notatek, wcześniejsze przygotowanie ich dla ucznia celem wklejenia do zeszytu.

XVI. Dostosowania dla ucznia o inteligenci niższej niż przeciętna

•        wydłużyć czas na odpowiedź, unikać oceniania pierwszych odpowiedzi, wydłużyć czas na zastanowienie;

•        wydłużyć czas na przeczytanie złożonych poleceń , dłuższych treści, konieczne jest weryfikowanie poziomu ich rozumienia;

•        dzielenie dużych bloków przeznaczonych do przeczytania na mniejsze, łatwiejsze do przyswojenia;

•        omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności;

•        pozostawienie więcej czasu na jego utrwalenie;

•        podawanie poleceń w prostej formie;

•        unikanie trudnych czy abstrakcyjnych pojęć;

•        częste odwoływanie się do konkretu np. graficzne przedstawienie treści zadania, sytuacji znanych z życia codziennego;

•        unikanie pytań problemowych, szczegółowych;

•        uwzględnianie wolniejszego tempa pracy;

•        zmniejszenie ilości, stopnia trudności i obszerności zadań;

•        szerokie stosowanie zasady poglądowości, pomocy dydaktycznych np. ilustracje, mapy, wykresy, narzędzia TIK;

•        zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie;

•        niepytanie na forum klasy; 

•        niezwracanie uwagi na błędy artykulacyjne i  gramatyczne, w razie trudności rezygnacja z odpowiedzi ustnych na rzecz pisemnych;

•        zadawanie pytań pomocniczych;

•        pozwalanie na dokończenie w domu prac wykonywanych na lekcji; 

•        zwracanie większej uwagi na wysiłek włożony w wykonanie zdania niż ostateczny efekt pracy.

XVII. Dostosowania dla ucznia z trudnościami edukacyjnymi

•        dzielenie materiału do nauki na mniejsze części, egzekwowanie wiedzy częściej, ale każdorazowo z mniejszego zakresu;

•        zachęcanie do staranności wykonywanych prac i rysunków;

•        motywowanie do pokonywania trudności w nauce;

•        stosowanie wzmocnień pozytywnych;

•        częste odwoływanie się do sytuacji z życia codziennego i do konkretów;

•        korzystanie z gotowych pomocy dydaktycznych;

•        wzmacnianie poczucia własnej wartości, itp.;

•        wydawanie krótkich poleceń;

•        zadawanie pytań pomocniczych;

•        indywidualizowanie pracy lekcyjnej;

•        udzielanie pomocy w selekcji materiału do nauki;

•        w czasie lekcji upewnianie się czy uczeń właściwie zrozumiał treść zadań i poleceń;

•        ukierunkowywanie na właściwą odpowiedź poprzez zadawanie pytań pomocniczych, naprowadzanie na prawidłowe rozwiązanie;

•        w pracy lekcyjnej stosowanie gotowych pomocy dydaktycznych;

•        częste utrwalanie zdobytej wiedzy i umiejętności;

•        ocenianie za wkład pracy w wykonanie zadania, chęci;

•        częste chwalenie ucznia indywidualnie i na forum klasy;

•        upewnianie się czy uczeń dokończył rozpoczęte na lekcji zadanie, zanotował zadanie domowe (do czasu wypracowania u niego takiego nawyku);

•        uczyć poprawnego pisania, poprzez wielokrotne dokonywanie analizy wzrokowo-słuchowo-ortograficznej wyrazów, rozwijać umiejętności autokorekty swoich prac pisemnych, aby zminimalizować błędy wynikające z nieuwagi